Uluslararası Af Örgütü, Suriye'deki kamplarda yaşanan insani krize dikkat çekerek, hukuksuz gözaltıların sona ermesi için çağrıda bulundu. ABD'nin insani yardım fonlarını kesmesiyle birlikte kamplarda kaos yaşandığı belirtilirken, on binlerce kişinin suçsuz yere alıkonulduğu vurgulandı. Örgüt, Suriye'deki yeni hükümete ve bölgedeki özerk yetkililere acil önlem alma çağrısında bulundu.

Kamplarda İnsani Kriz Derinleşiyor

ABD yönetiminin Ocak ayında aldığı ani yardım kesintisi kararı, El Hol ve Roj kamplarında büyük bir krize yol açtı. Sağlık hizmetlerinin aksaması, güvenliğin zayıflaması ve temel ihtiyaçlara erişimin zorlaşması, kamplarda yaşayanların durumunu daha da kötüleştirdi. Uluslararası Af Örgütü, fon kesintilerinin yarattığı kaosa dikkat çekerek, bu durumun radikalleşmeyi körükleyebileceği uyarısında bulundu. Bir görevlinin ifadesiyle, "El Hol ve Roj kamplarında kalanlar, açlık ve umutsuzluk içinde 'Gel bizi al' diye IŞİD'e sesleniyor gibi" denildi.

• Sağlık merkezleri kapandı
• Ambulans hizmetleri azaldı
• Çocuk rehabilitasyon programları durdu

Mart ayı itibarıyla ABD'nin en az 117 milyon dolarlık yardım fonunu kestiği bildirildi. Bu durum, kamplarda yaşayan on binlerce kişinin hayatını olumsuz etkiledi.

Hukuksuz Gözaltılar Son Bulmalı

Uluslararası Af Örgütü, bölgedeki kamplarda ve gözaltı merkezlerinde yaklaşık 46 bin 500 kişinin tutulduğunu, çoğunun hakkında herhangi bir suçlama olmadığını belirtti. Bu kişilerin IŞİD bağlantısı olduğu varsayımıyla süresiz şekilde alıkonulduğu vurgulandı. Hâlâ binlerce Suriyeli ve yabancı erkeğin hiçbir yargı süreci olmadan cezaevlerinde tutulduğu ve bazı tutukluların işkenceye uğradığı rapor edildi.

Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, "ABD’nin plansız yardım kesintileri, kamplardaki kırılgan dengeyi daha da bozdu. Artık bu hukuksuz gözaltı sistemine son vermenin zamanı geldi" diyerek uluslararası topluma çağrıda bulundu. Callamard, çocuklar ve bakıcılarının acilen ülkelerine iade edilmesi, diğer kişilerin ise adil bir değerlendirme sürecine alınması gerektiğini vurguladı. “Kim uluslararası suçlardan yargılanmalıysa buna karar verilsin, kalanlar serbest bırakılsın” dedi.

Çözüm Önerileri ve Yeni Diplomatik Fırsatlar

Uluslararası Af Örgütü'nün raporunda yer alan başlıca tavsiyeler şu şekilde:

• Kamplarda kalan Iraklı ve Suriyelilerin gönüllü geri dönüşünü sağlamak üzere BM ve özerk yönetimler koordineli bir plan geliştirmeli.
• Ailelerinden koparılan çocuklar, yeniden aileleriyle bir araya getirilmeli.
• İnsan ticareti mağdurları ve IŞİD’den kurtulanlar, özel destek ve rehabilitasyon programlarına erişmeli.
• Uluslararası suçlara karışmayan bireyler, yurtlarına gönderilmeli.
• Yargılanması gerekenler için adil ve uluslararası standartlara uygun hukuk süreçleri başlatılmalı.

Suriye’de Esad yönetiminin uluslararası ilişkilerde kısmen yeniden kabul görmesi, BM'nin bölgede artan varlığı ve bazı ülkelerin vatandaşlarını geri alma yönündeki çabaları, bu sorunların çözümünde yeni bir fırsat doğurabilir. Uluslararası Af Örgütü, bu fırsatın değerlendirilerek on yıllardır süren hukuksuzluğun sona erdirilmesi gerektiğini vurguladı.

Uluslararası Af Örgütü'nün çağrısı, Suriye'deki insani krizin ve hukuksuz gözaltıların vahametini bir kez daha gözler önüne seriyor. Uluslararası toplumun bu çağrıya kulak vererek, kamplarda yaşanan sorunlara çözüm bulması ve hukuksuz gözaltıları sona erdirmesi gerekiyor. Aksi takdirde, kamplarda yaşayan on binlerce insanın durumu daha da kötüleşebilir ve radikalleşme riski artabilir.