İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Azerbaycanlı mevkidaşı İlham Aliyev ile Bakü'de bir araya gelerek iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir sayfa açma sinyali verdi. Bu ziyaret, uzun süredir gergin olan İran-Azerbaycan ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Peki, bu yakınlaşmanın ardında yatan sebepler neler ve gelecekte neler bekleniyor?

İlişkilerdeki Gerginliğin Nedenleri

İran ve Azerbaycan arasındaki ilişkiler, özellikle Azerbaycan'ın İsrail ile olan yakın ilişkileri nedeniyle uzun yıllardır gergin bir seyir izliyordu. Ocak 2023'te Azerbaycan'ın Tahran'daki büyükelçiliğine düzenlenen saldırı, bu gerginliği daha da tırmandırmıştı. Saldırıda bir Azerbaycanlı diplomat hayatını kaybetmiş, iki güvenlik görevlisi ise yaralanmıştı.

Bununla birlikte Tahran, uzun süredir İsrail'in – Azerbaycan'ın önemli bir silah tedarikçisi – Azerbaycan topraklarını İran'a yönelik olası bir saldırı için kullanabileceğinden endişe duyuyor. Büyükelçilik saldırısında, bir saldırgan bir Azerbaycanlı diplomatı öldürmüş ve iki güvenlik görevlisini yaralamıştı. İran saldırıyı kınamış, ancak bunu "kişisel" bir meseleye bağlamıştı. Saldırının ardından Bakü, Tahran’daki büyükelçiliğini kapatmış ve iki ülke karşılıklı olarak diplomatlarını sınır dışı etmişti. Azerbaycan, saldırganın İran mahkemesi tarafından idama mahkûm edilmesinin ardından 2024 ortasında büyükelçiliğini yeniden açtı.

Ziyaretin Ardındaki Mesajlar

Mesud Pezeşkiyan, ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, "İki ülke tüm sorunları müzakere yoluyla birlikte çözebilir ve birbirlerinin toprak bütünlüğüne karşılıklı saygı göstererek ilişkilerini güçlendirebilir" dedi. Ayrıca, İran'ın Azerbaycan ile ilişkilerinin her alanda stratejik olmasını sağlamak için çaba göstereceğini vurgulayarak, "Başka ülkelerin bizi birbirimize düşürmesine izin vermemeliyiz" şeklinde konuştu.

İlham Aliyev ise Pezeşkiyan’ın ziyaretinin “iki ülke arasındaki ilişkilerin yüksek seviyesinin bir yansıması” olduğunu belirterek, "Halklarımız yüzyıllardır dostluk ve kardeşlik atmosferinde yaşamıştır. Bugün devletlerarası ilişkilerimiz bu sağlam temel üzerinde gelişiyor" ifadelerini kullandı.

Geçtiğimiz hafta Pezeşkiyan, iki ülke arasındaki ilişkilerin ve iş birliğinin "hızlı ve ciddi şekilde iyileşmesi" yönünde umutlu olduğunu ifade etmişti. İRAN-AZERBAYCAN İLİŞKİLERİ İran medyasına göre Kasım ayında İran ve Azerbaycan, Hazar Denizi'nde iki gün süren ortak deniz tatbikatı düzenleyerek yakınlaşmanın bir başka işaretini vermişti.

Gelecekte Neler Bekleniyor?

İki ülke arasındaki ilişkilerin geleceği hakkında kesin bir şey söylemek zor olsa da, bu ziyaretin olumlu bir adım olduğu açık. Özellikle Zengezur Koridoru projesi gibi bazı anlaşmazlıkların çözümü için müzakerelerin devam etmesi bekleniyor. Bu proje, Azerbaycan ile İran’ın tarihi rakibi Türkiye arasında doğrudan kara bağlantısı kurulmasını öngörüyor ve Tahran, Ermenistan sınırı boyunca uzanacak olan bu projeye güçlü bir şekilde karşı çıkıyor.

Ayrıca İran, yaklaşık 83 milyonluk nüfusunun 10 milyonunu oluşturan etnik Azerbaycanlı azınlık arasında ayrılıkçı eğilimlerin artmasından tarihsel olarak endişe duyuyor.

İran ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi, bölgedeki istikrar ve iş birliği açısından büyük önem taşıyor. Bu ziyaretin, iki ülke arasındaki diyalog kanallarını açarak, ortak projelerin hayata geçirilmesine ve bölgesel sorunların çözümüne katkı sağlaması umuluyor.

Sonuç olarak, İran Cumhurbaşkanı'nın Azerbaycan ziyareti, iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Ancak, geçmişteki gerginliklerin ve anlaşmazlıkların tamamen ortadan kalkması için daha uzun bir süreç ve karşılıklı güvenin tesis edilmesi gerekiyor. Bu süreçte, her iki ülkenin de yapıcı bir yaklaşım sergilemesi ve diyalog kanallarını açık tutması büyük önem taşıyor.