İlgili Makaleler
Dijitalleşmenin artmasıyla birlikte mahremiyetimiz ve özlük haklarımız sanal dünyada daha fazla tehlike altında! Özellikle çocuklarımızın maruz kaldığı tehlike daha da büyük.
İşin rengi çocuklar söz konusu olduğunda biraz daha değişir. 1998 tarihli Çocukların Çevrimiçi Gizliliğini Koruma Yasası (COPPA), Amerika Birleşik Devletleri'nde çocukların çevrimiçi gizliliğini ve kişisel haklarını korumak için 2000 yılından beri yürürlüktedir. Bu yasa, 13 yaşın altındaki çocukları korumak ve onlar hakkında toplanan verilerin ailelerinin kontrolünde olmasını sağlamak için tasarlanmıştır.
Sanal dünyaya erişmek için kullandığımız her cihazın sabit bir tanımlayıcı kimliği vardır. Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarımız gibi, bu kimlikler cihazları tanımlamak için kullanılır. Telefonunuz, akıllı saatiniz, bilgisayarınız ve aklınıza gelebilecek herhangi bir dijital cihaz bu kimlik numaralarına sahiptir. Sanal dünyada, kablosuz ağınız ve cep telefonu servisleriniz gibi cihazdan bağımsız tanımlayıcı kimlikler vardır. Bu kimlik numaralarını eşleştirdiğinizde, ortaya çıkan veriler hem iyi hem de kötü amaçlarla kullanılabilir hale gelir. Kullandığınız uygulamaların nerede, ne zaman ve ne kadar süreyle bir araya geldiği gibi bir çok veri bir araya geldiğinde davranışınız hakkında çıkarımlar yapma fırsatı verir.
2013 yılında, Google ve Apple gibi şirketler, cihazın kimliğinden bağımsız olarak reklamlar için yeni bir "Reklam Kimliği" adını aldı. bir kimlik numarası belirlediler. Bu kimlik numarası, cihaz kimliğinden farklı olarak sıfırlanabilecek şekilde tanımlanmıştır. Bunun amacı, şirketlerin kullanıcı istediği zaman bu kimlik numarasını sıfırlayarak takiplerini daha zor hale getirmelerini sağlamaktı. Nitekim bu özellik telefonlar gibi cihazlarda hala aktiftir. Artık bu açıklayıcı kimliği nasıl sıfırlayacağınızı internette arayabilirsiniz. Örneğin, "Apple reklamvereni nasıl sıfırlanır" araması yaparsanız, güncel menü bilgilerine erişebilirsiniz. Yapılan araştırmalar bu yöntemin kesin bir çözüm olmadığını gösterse de gizliliğimizi korumak için uygulamamız gereken yöntemler arasında olmaya devam edecektir. Yapılan araştırmalara göre, bir uygulama sıfırlanabilir bir reklam numarası istediğinde, bu taleplerin% 75'inde bu reklam numarasıyla birlikte sıfırlanamayan cihaz kimlikleri de talep etmektedir. Bu, gizliliği sağlamak için sıfırlanabilir olarak tanımlanan reklam numarasının amacına aykırı çalıştığı ve aynı zamanda şirketlerin kendi kullanım şartlarının dışına çıktığı anlamına gelir. Daha açık bir ifadeyle her dört talebin üçünde bu yöntemle kimliğinizi koruyamazsınız.
Bir uçak bileti aldığınızı ve e-postanıza biletinizle ilgili bilgi aldığınızı hayal edin. Bu senaryo, bugün için oldukça normal bir senaryo. Uçuş bilgileriniz normalde yalnızca kişisel e-postanızda sizin tarafınızdan okunabilir. Ancak uçuşunuzdan yaklaşık 2 saat önce telefonunuzun uyarı ekranından XX1234 numaralı uçuşunuz için hareket etmeniz gerekmektedir. Uyarıyı görebilirsiniz. Ne zaman başlayacağınız konusunda bilgi verilirken bulunduğunuz bölgenin trafik durumu da dikkate alınır. Gmail, e-postalarınızı okur ve asistanı aracılığıyla size sormadan hayatınızı kolaylaştıracak adımlar atabilir. Benim gibi unutkan ve düşünceli iseniz, bu uyarıları beğenebilirsiniz. Bu madalyonun bir yüzü. Madalyonun diğer tarafı ise size ait birçok verinin bazen sizin izniniz olmadan, bazen de sizin izninizle toplanabilmesidir.
Google ve YouTube, bu yasanın gerektirdiği şekilde hareket etmediği ve 13 yaşın altındaki çocukların verilerini işlerken ve onlara özel reklamlar sunarken ailelerinin açık rızasını almadığından. 2019'da 170 milyon dolar para cezasına çarptırıldı. Ayrıntıları merak ediyorsanız, Federal Ticaret Komisyonu'nun sayfasına (ftc.gov/news-events/press-releases/2019/09/google-youtube-will-pay-) erişebilirsiniz. rekor-170 milyon iddia edilen ihlal). çoğu size reklam olarak geri dönüyor. Mahremiyet ve kişisel hakların korunması üzerine çalışan gruplar da vardır. Bunlardan biri olan AppCensus AppSearch, araştırma tabanlı olarak ortaya çıkmış ve Android tabanlı ücretsiz uygulamaları analiz ederek kişisel bilgilerin farklı uygulamalar veya üçüncü kişilerle paylaşılma durumlarını raporlamaktadır. Şu anda veri tabanlarında erişilebilen 115.521 uygulama bulunmaktadır.
Çocuklarımızın dijital dünyada güvenle yaşayabilmeleri ve iyi dijital vatandaşlar olabilmeleri için bu becerileri erken yaşta kazanmaları çok önemli. Çocukların bu becerileri erken yaşta kazanmaları için benim de dahil olmak üzere Singapur DQ (Digital Intelligence) Enstitüsü'nün geliştirdiği DQ World oyunu Türkçe'ye uyarlandı. 8-12 yaş arası çocuklar için tasarlanan bu oyun, daha geniş bir dijital okuryazarlık eğitimi içeriğinin parçasıdır ve ücretsiz olarak da sunulmaktadır. Bu eğitim içeriğini ve oyunu başka bir yazımızda daha detaylı inceleyebiliriz. Bir an önce harekete geçmek için dqworld.net adresine gidip detayları inceleyebilir, oyunu mobil cihazınıza indirebilir ve çocuğunuzun oynamasına izin verebilirsiniz.
Doç. Dr. Serkan ÖZEL
Boğaziçi Üniversitesi
twitter.com/serkanozeltx
